Η σημασία της ακοής στη ζωή μας
Ακοή είναι η αίσθηση ή η αντίληψη του ήχου και τα αυτιά μας αποτελούν το όργανο της αίσθησης αυτής. Τα αυτιά μας συλλαμβάνουν τους παραγόμενους ήχους, τους οδηγούν στο τύμπανο και στο μέσο ους, όπου αφού ενισχυθούν ή εξομαλυνθούν για προστασία, οδηγούνται στο έσω ους και τον κοχλία. Εκεί το ακουστικό ερέθισμα μετατρέπεται σε ηλεκτρικό σήμα και στέλνεται στον εγκέφαλο, όπου και γίνεται αντιληπτή η ακοή!
Τι μας προσφέρει η ακοή
Ακοή και όραση αποτελούν τις δύο κυριότερες αισθήσεις και απώλεια μίας εκ των δύο συνιστά σοβαρή αναπηρία. Τι είναι όμως αυτό που κάνει την ακοή το ίδιο σημαντική, αν όχι και σημαντικότερη ακόμη και από την όραση; Για να το αντιληφθούμε αυτό, θα πρέπει να αναλογιστούμε τι μας προσφέρει η ακοή. Το πρώτο και ουσιαστικότερο είναι η δυνατότητα ανάπτυξης της ομιλίας, που οδηγεί στην ικανότητα συνομιλίας και συνεννόησης των ανθρώπων μεταξύ τους. Είναι περιττό να τονιστεί η κεφαλαιώδης σημασία που έχει αυτή η ικανότητα για την εξέλιξη του ανθρώπου, αλλά και για την καθημερινή του ζωή. Την εμπειρία της δυσκολίας συνομιλίας με έναν βαρήκοο όλοι κάποια στιγμή την έχουμε βιώσει. Η ομιλία μάς δίνει τη δυνατότητα της μόρφωσης, της εκπαίδευσης, της διδασκαλίας, της όξυνσης της σκέψης και της αντίληψης.
Αξίζει να παρατεθεί τι αναφέρει ο Αριστοτέλης στο έργο του «ΠΕΡΙ ΑΙΣΘΗΣΕΩΣ ΚΑΙ ΑΙΣΘΗΤΩΝ»: «……Αλλά η ακοή συντελεί τα μέγιστα εις την νόησιν κατά συμβεβηκός, διότι αίτιος της γνώσεως είναι ο προφορικός λόγος, όστις είναι αντιληπτός υπό της ακοής, ουχί όμως καθ΄εαυτόν, αλλά κατά συμβεβηκός. Διότι ο λόγος αποτελείται εκ λέξεων έκαστη δε λέξις είναι σημείον. Δια τούτο, εκ των ανθρώπων οίτινες είναι εκ γενετής εστερημένοι της μίας ή της άλλης των αισθήσεων τούτων, οι τυφλοί (που δε στερούνται ακοής) είναι νοημονέστεροι των κωφαλάλων».
Μουσική και ακοή
Πόση σημασία έχει για όλους ανεξαιρέτως τους ανθρώπους η μουσική! Την τέχνη αυτή, που άλλοτε την υπηρετούμε και η οποία πάντα μας προσφέρει, θα ήταν αδύνατον να τη βιώσουμε χωρίς την ακοή μας. Και πόσο πιο γεμάτη από συναισθήματα γίνεται η ψυχή μας με τη μουσική που ακούμε και πώς τα συναισθήματα που δημιουργούνται εξαιτίας των όσων είμαστε ικανοί να ακούμε επηρεάζουν στη συνέχεια και τον λόγο μας. Και όπως είπε και ο Victor Hugo, «η μουσική εκφράζει αυτό που δεν μπορεί να ειπωθεί και απέναντι στο οποίο είναι αδύνατον να μείνουμε σιωπηλοί». Θα μπορούσαμε άραγε να σκεφτούμε πώς θα αισθανόμασταν, αν δεν μπορούσαμε να ακούσουμε τον χρωματισμό της φωνής που προδίδει χαρά, θυμό, αγάπη, ενδιαφέρον κ.ά.; Πώς θα ήταν, αν τα φυσικά φαινόμενα δεν είχαν ήχο; Αν δεν μπορούσαμε να ακούσουμε τον ήχο της βροντής ή το θρόισμα των φύλλων ή το κελάηδισμα των πουλιών;
Αλλά και στην απτή πραγματικότητα πόσες φορές δεν στηριζόμαστε στην ακοή μας ακόμη και στο σκοτάδι, για να εκτιμήσουμε την τρισδιάστατη αντίληψη του χώρου βάσει της αντήχησης των ήχων, όπως και την εκτίμηση της απόστασης; Στην ίδια αρχή βασίζονται και πολλά ζώα (δελφίνια, φάλαινες, νυχτερίδες) ή ακόμη και ανθρώπινες κατασκευές για τη λειτουργία τους (π.χ. το sonar των υποβρυχίων). Τέλος, η ακοή είναι η μόνη αίσθησή μας που λειτουργεί διαρκώς. Μας προστατεύει και μας προετοιμάζει, για να αντιμετωπίσουμε τους κινδύνους. Ακούμε ακόμη και όταν κοιμόμαστε. Έτσι, αν υπάρξει κίνδυνος, ένας δυνατός ήχος θα μας αφυπνίσει, για να προστατευτούμε, όπως και ένα κορνάρισμα (αν κοιμόμαστε στο τιμόνι). Από όλα τα παραπάνω είναι πρόδηλο τι σημαίνει η ακοή για κάθε έμβιο ον.
Προβλήματα της ακοής και αντιμετώπιση
Δυστυχώς όμως επειδή το ανθρώπινο σώμα είναι φθαρτό και αυτό ισχύει και για την ακοή μας, υπάρχουν αρκετές περιπτώσεις όπου η εν λόγω αίσθηση μπορεί να υποστεί βλάβη παροδικά ή και μόνιμα. Πολύ επιγραμματικά να αναφέρουμε τη μακρόχρονη έκθεση σε δυνατούς ήχους, διάφορους τραυματισμούς, το βύσμα του αυτιού, τις φλεγμονές του αυτιού, τη λήψη φαρμάκων, χρόνιες ασθένειες ενηλίκων, πολλές παιδικές ασθένειες (ιώσεις, γρίπη, ιλαρά, παρωτίτιδα κ.α.), χρόνιες μολύνσεις του αυτιού, προβλήματα κατά την κύηση ή τον τοκετό και τέλος τη γεροντική ηλικία. Οι περισσότεροι έχουμε βιώσει έστω και μία μικρή/παροδική έκπτωση ακοής και το πόσο ενοχλητική ήταν αυτή, καθώς και πόσο επηρέασε την καθημερινότητά μας. Είναι επομένως αυτονόητο να λαμβάνουμε όλα τα προστατευτικά μέτρα, για να διασφαλίσουμε την ακεραιότητα της ακοής μας και να ζητούμε τη βοήθεια του ειδικού γιατρού μόλις παραστεί ανάγκη χωρίς χρονοτριβή, καθώς πολλές καταστάσεις είναι δυνατόν να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά.
Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει στον έλεγχο της ακοής των νεογνών τα πρώτα εικοσιτετράωρα μετά τη γέννηση με τη μέθοδο των ωτοακουστικών εκπομπών, ώστε να διαγνωστεί έγκαιρα η νεογνική βαρηκοΐα. Εξίσου μεγάλη σημασία έχει και η διάγνωση και αντιμετώπιση της βαρηκοΐας της μεγάλης ηλικίας. Συνεχίζει και υπάρχει μια σχετική άρνηση των ατόμων αυτών να καταφύγουν στη μόνη πολλές φορές λύση της χρήσης του ακουστικού βαρηκοΐας συνήθως για λόγους κοινωνικούς. Η άρνηση αυτή οδηγεί συχνά στην κοινωνική απομόνωση αυτών των ατόμων και τη χρόνια κατάθλιψη, αλλά και στη μη αναστρέψιμη ατονία του ακουστικού νεύρου, με συνέπεια η καθυστερημένη τοποθέτησή του να έρχεται, όταν πια δεν μπορεί να βοηθήσει αποτελεσματικά.
Στη Euromedica Γενική Κλινική Θεσσαλονίκης υπάρχει απόλυτη κατανόηση για τη φύση και τη βαρύτητα των προβλημάτων που αφορούν στην ακοή και για τον λόγο αυτό λειτουργεί εδώ και πολλά χρόνια οργανωμένο και πλήρως εξοπλισμένο ΩΡΛ Τμήμα με καταξιωμένους και εξειδικευμένους ιατρούς, ικανούς να αντιμετωπίσουν την πλειοψηφία των ΩΡΛ προβλημάτων και παθήσεων τόσο σε ενήλικες όσο σε παιδιά και νεογνά.
Ολοκληρώνοντας λοιπόν αυτή τη σύντομη αναφορά στην πολύτιμη αίσθηση της ακοής, δεν μπορούμε παρά να συμφωνήσουμε με τον μεγάλο Γερμανό φιλόσοφο Ιmmanuel Κant, ο οποίος είπε πολύ εύστοχα: «η απώλεια όρασης απομακρύνει τον άνθρωπο από τα αντικείμενα, ενώ η απώλεια ακοής απομακρύνει τον άνθρωπο από τους ανθρώπους».
Στούπας Φώτιος, MD, Χειρουργός Κεφαλής και Τραχήλου
Επιστημονικά Υπεύθυνος ΩΡΛ Τμήματος Euromedica Γενική Κλινική Θεσσαλονίκης