Διάσημες δίαιτες και οι κίνδυνοί τους

Στο πλαίσιο αυτό και με δεδομένο ότι ανά τακτά χρονικά διαστήματα όλο και κάποια καινούρια δίαιτα αναδεικνύεται ως σωτήρια, υπάρχει στη διάθεση του κόσμου μια πληθώρα διάσημων πλέον διαιτών, που η κάθε μία διεκδικεί τη θέση της στις επιλογές μας. Οι δίαιτες αυτές, από την κετογονική και την ογκομετρική μέχρι την αυστηρή χορτοφαγία και τη διαλειμματική νηστεία, αν και συνεισφέρουν σε ένα βαθμό στην απώλεια βάρους, μπορεί να συνοδεύονται και από κινδύνους, που σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να αγνοούμε.

Διάσημες δίαιτες και κίνδυνοι

Ποιοι είναι λοιπόν οι κίνδυνοι των διασημότερων διαιτών και πώς πρέπει να τις εφαρμόζουμε για να τους ελαχιστοποιούμε;

Κετογονική Δίαιτα: Η κετογονική δίαιτα είναι πλούσια σε λιπαρά και φτωχή σε υδατάνθρακες (συνήθως 80% λιπαρά, 5% υδατάνθρακες και 15% πρωτεΐνη). Βασίζεται δε στη φιλοσοφία του ότι, αφού το σώμα μας κάψει τις θερμίδες που προέρχονται από υδατάνθρακες, μετατρέπει το λίπος σε πηγή ενέργειας και αρχίζει να το καίει, μπαίνοντας σε μια κατάσταση που ορίζεται ως κέτωση.  Αν και υπάρχουν αρκετές μελέτες που έχουν δείξει πως η κετογονική δίαιτα συμβάλλει στην απώλεια βάρους και στη μείωση της κακής χοληστερόλης, μπορεί να κρύβει και κινδύνους για την υγεία, όπως υψηλότερα επίπεδα φλεγμονής στον οργανισμό που σχετίστηκαν σε κάποιες περιπτώσεις με καρδιακά προβλήματα, ακόμα και καρκίνο.

Μεταξύ των αρνητικών συνεπειών μιας κετογονικής δίαιτας είναι η λεγόμενη γρίπη κέτωσης, που παραπέμπει σε συμπτώματα γρίπης, όπως πονοκέφαλο, κούραση και μειωμένη σωματική απόδοση, η δυσάρεστη αναπνοή, που προκαλείται από την ακετόνη, η οποία είναι υποπροϊόν του μεταβολισμού του λίπους και είναι αυξημένη κατά την κατάσταση της κέτωσης, οι μυϊκές κράμπες στα πόδια, κυρίως εξαιτίας του περιορισμού του νερού στο σώμα, τα πεπτικά προβλήματα, όπως επίσης και ο αυξημένος καρδιακός ρυθμός. Σπανιότερες παρενέργειες είναι η κετοξέωση σε θηλάζουσες μητέρες, η δημιουργία λίθων στους νεφρούς και η αύξηση συνολικά της χοληστερόλης.

Ογκομετρικές Δίαιτες: Οι ογκομετρικές δίαιτες βασίζονται στη φιλοσοφία της κατανάλωσης μεγάλων ποσοτήτων τροφίμων, που όμως έχουν μικρή ποσότητα θερμίδων. Τέτοια τρόφιμα είναι για παράδειγμα τα φρούτα και τα λαχανικά, τροφές υψηλού όγκου, όπως λέγονται, τα οποία έχουν πολύ λίγες θερμίδες, αλλά είναι πλούσια σε ίνες και νερό, δημιουργώντας έτσι το αίσθημα της πληρότητας χωρίς να παχαίνουν. Σε κάθε περίπτωση η μείωση των θερμίδων πρέπει να γίνεται πολύ προσεκτικά, ώστε να μην χάνονται τα απαραίτητα θρεπτικά στοιχεία για τον οργανισμό.

Αυστηρά χορτοφαγική δίαιτα (Veganism): Στην αυστηρά χορτοφαγική δίαιτα, τα ζωικά προϊόντα, όπως είναι το κρέας, το ψάρι, τα γαλακτοκομικά, τα αυγά και το μέλι, εξαλείφονται από τη διατροφή. Αν και έχει δείξει αποτελέσματα στην απώλεια βάρους, αλλά και στη βελτίωση της υγείας, μπορεί να γίνει η αιτία για σημαντικές ελλείψεις σε θρεπτικά στοιχεία, που με τη σειρά τους μπορεί να οδηγήσουν σε σοβαρά προβλήματα.

Έτσι, με τη διαγραφή των ζωϊκών προϊόντων από το διατροφικό μενού, μπορεί να αυξηθεί ο κίνδυνος έλλειψης σε βιταμίνες B-12 και D, δύο καταλυτικές βιταμίνες για την εύρυθμη λειτουργία του οργανισμού, σε ασβέστιο, σίδηρο, ψευδάργυρο και σε ω-3 λιπαρά οξέα.  Γι’ αυτό μια αυστηρά χορτοφαγική δίαιτα πρέπει να λαμβάνει υπόψη τους παράγοντες αυτούς, φροντίζοντας να υποκαθιστά θρεπτικά συστατικά που θα λάμβανε διαφορετικά μέσω των ζωϊκών προϊόντων.

Ευέλικτη χορτοφαγία: Η ευέλικτη χορτοφαγία είναι μια πιο light χορτοφαγία, που έχει επικρατήσει ως flexitarian diet, και η οποία απαρτίζεται κατά βάση από χορτοφαγικά γεύματα με μικρές όμως παρασπονδίες ζωϊκών προϊόντων. Έτσι, αν τρώτε μόνο λαχανικά, δημητριακά, φρούτα και άλλες πηγές φυτικής πρωτεΐνης, έχετε όμως την ανάγκη κάποιες φορές να εντάξετε στο διατροφικό σας μενού κρέας ή ψάρι, είστε flexitarian.

Μελέτες δείχνουν πως η ευέλικτη χορτοφαγία βοηθά στην απώλεια βάρους, ενώ έχει θετικά αποτελέσματα στην υγεία, καθώς αξιοποιεί τα θετικά της χορτοφαγίας, χωρίς να διαγράφει εντελώς και την προσφορά των ζωϊκών προϊόντων.

Ωμοφαγία: Στην ωμοφαγία το άτομο καταναλώνει μόνο ωμές, ανεπεξέργαστες τροφές ή ελάχιστα επεξεργασμένες και σίγουρα σε θερμοκρασίες κάτω από 40-48 βαθμούς και με μη επεμβατικές μεθόδους (όπως είναι για παράδειγμα η αποξήρανση ή το στύψιμο). Οι θιασώτες της δίαιτας αυτής υποστηρίζουν πως όταν τα τρόφιμα περνούν από επεξεργασία και θερμαίνονται, χάνουν τα φυσικά τους ένζυμα και όλα τα θρεπτικά τους συστατικά.

Αν και μελέτες δείχνουν πως η ωμοφαγία έχει κάποια οφέλη για την υγεία, καθώς μειώνει τον κίνδυνο για καρδιαγγειακές και άλλες παθήσεις, αφού εξαλείφει την κατανάλωση επεξεργασμένων τροφίμων, μπορεί να οδηγήσει σε σημαντικές ελλείψεις τον οργανισμό, όπως σε βιταμίνη D, ασβέστιο, βιταμίνη B12, να μειώσει την καλή χοληστερόλη HDL και να προκαλέσει σημαντική απώλεια λίπους και μυϊκής μάζας.

Δίαιτα πλούσια σε προβιοτικά: Τα προβιοτικά είναι αποδεδειγμένα ωφέλιμα για τον οργανισμό, συμβάλλοντας στην θωράκισή του απέναντι στις λοιμώξεις, στη βελτίωση της πέψης, αλλά και στη μείωση του κινδύνου για μια σειρά χρόνιων παθήσεων. Μια δίαιτα όμως πλούσια σε προβιοτικά μπορεί να έχει και παρενέργειες έστω και για μια μικρή μερίδα του πληθυσμού, όπως είναι άτομα με κατεσταλμένο ανοσοποιητικό ή σοβαρές ασθένειες.

Σε αυτές τις παρενέργειες περιλαμβάνονται πεπτικά προβλήματα, δυσκοιλιότητα, αυξημένη δίψα, πονοκέφαλοι εξαιτίας των αμινών που περιέχουν, λοιμώξεις σε άτομα με ευαισθησία, αλλά και ανεπιθύμητες αντιδράσεις σε άτομα αλλεργικά ή με δυσανεξίες. Γι’ αυτό και ένας καλός τρόπος για να ακολουθήσετε μια δίαιτα πλούσια σε προβιοτικά είναι να ξεκινήσετε με μικρές δόσεις, αυξάνοντάς τες σταδιακά.

Διαλειμματική Νηστεία: Η διαλειμματική νηστεία βασίζεται στο μοντέλο εναλλαγής περιόδων νηστείας και περιόδων ελεύθερης διατροφής. Ταιριάζει κυρίως σε ανθρώπους που έχουν συνηθίσει να μην τρώνε πρωινό. Το συνηθέστερο μοτίβο διαλειμματικής νηστείας είναι το 16:8, το οποίο παραλείπει το πρωϊνό, περιορίζει την καθημερινή περίοδο φαγητού σε 8 ώρες και ακολουθείται από 16 ώρες νηστείας Η μεν περίοδος του φαγητού δεν έχει περιορισμούς όσον αφορά στα είδη και στις ποσότητες που καταναλώνονται, η δε περίοδος νηστείας επιτρέπει μόνο την κατανάλωση υγρών χωρίς θερμίδες. Υπάρχει επίσης και το μοτίβο 1:1, που προβλέπει νηστεία για 24 ώρες, η οποία ακολουθείται από ελεύθερη διατροφή για 24 ώρες.

Μελέτες έχουν καταδείξει τα θετικά της αποτελέσματα στην απώλεια βάρους, την ενίσχυση της ενέργειας, αλλά και τη ρύθμιση της ινσουλίνης. Η βασικότερη παρενέργειά της όμως είναι το έντονο αίσθημα πείνας, που οδηγεί σε αδυναμία, τουλάχιστον μέχρι το άτομο να συνηθίσει τη νέα αυτή διατροφική συνήθεια. Σε κάθε περίπτωση αντενδείκνυται για κάποιες ομάδες ανθρώπων, όπως είναι τα παιδιά και οι έφηβοι, που έχουν μεγάλες αναπτυξιακές ανάγκες, οι έγκυοι και οι θηλάζουσες γυναίκες, άτομα που λαμβάνουν συστηματικά φαρμακευτική αγωγή, η οποία πρέπει να συνοδεύεται από κατανάλωση τροφίμων σε συγκεκριμένες ώρες, αλλά και άτομα με ιστορικό διατροφικών διαταραχών.

Με δεδομένο ότι υπάρχει μια πληθώρα από δίαιτες, ενώ προστίθενται συνεχώς και καινούριες, καλό είναι το άτομο που θέλει να χάσει βάρος να απευθύνεται σε ειδικούς, ώστε να λάβει τις κατάλληλες συμβουλές και να καταλήξει στην ιδανική δίαιτα, σύμφωνα πάντα με τις ανάγκες του οργανισμού του, χωρίς υπερβολές και ακρότητες.