10 ερωτήσεις & απαντήσεις για τον Σακχαρώδη Διαβήτη
Είναι αποδεκτό από την παγκόσμια επιστημονική κοινότητα ότι ο Σακχαρώδης Διαβήτης είναι χρόνια νόσος και δυστυχώς εξελίσσεται, σύμφωνα με τη Διακήρυξη της Διεθνούς Ομοσπονδίας για το Διαβήτη (2005). Επιπλέον ο επιπολασμός (συχνότητα) του Διαβήτη αυξάνεται συνεχώς. Υπολογίζεται ότι το 2025 ο αριθμός των ατόμων με Διαβήτη θα ξεπερνά τα 500 εκατομμύρια παγκοσμίως.
1. Τι σημαίνει όμως ο όρος «χρόνια νόσος»;
Απλά ότι η νόσος αυτή δεν θεραπεύεται. Ακολουθεί το άτομο σε όλη του τη ζωή. Το ευχάριστο είναι ότι αντιμετωπίζεται θεραπευτικά. Πολλές νέες θεραπείες είναι διαθέσιμες και διευκολύνουν την προσπάθεια για άριστη ρύθμιση.
2. Το ερώτημα που προκύπτει είναι: «Μα είναι απαραίτητη η άριστη ρύθμιση»;
Απάντηση δίνουν όλοι οι επιστημονικοί φορείς της Αμερικής, Ευρώπης κλπ. Η απάντηση βασίζεται σε μακροχρόνιες μελέτες, όπου αποδείχθηκε ότι η άριστη ρύθμιση του σακχάρου αίματος προφυλάσσει αποτελεσματικά από την εμφάνιση επιπλοκών.
3. Ποιες είναι οι επιπλοκές;
Οι επιπλοκές αφορούν στα μάτια (αμφβληστροειδοπάθεια) και στους νεφρούς (νεφροπάθεια) καθώς και στα πόδια των ασθενών.
Ανάλογα προβλήματα μπορεί να εμφανίσουν και τα αγγεία του εγκεφάλου και της καρδιάς. Θα χρειασθεί να συζητήσουμε για αυτά σε επόμενο άρθρο. Αν δεν δοθεί ανάλογη προσοχή το άτομο μπορεί να καταλήξει σε τύφλωση και σε τεχνητό νεφρό.
4. Όλα τα άτομα με Διαβήτη κινδυνεύουν;
Όχι. Μόνο όσοι δεν προσέχουν τα σάκχαρα τους και δεν εμφανίζουν καλή ρύθμιση. Η πλειονότητα των ατόμων με Διαβήτη θα αποφύγει αυτά τα προβλήματα.
Είναι όμως απαραίτητη και η ετήσια εξέταση των ματιών για ανακάλυψη τυχόν πρώιμων αλλοιώσεων που επιδέχονται κάποια θεραπευτική παρέμβαση.
Αντίστοιχα δεν πρέπει να αποφεύγεται ο έλεγχος της νεφρικής λειτουργίας, τουλάχιστον μία φορά κάθε χρόνο. Ο κάθε ασθενής σε συνεννόηση με το γιατρό του ελέγχει τα ούρα του αν εμφανίζουν αποβολή λευκώματος. Κανονικά στα ούρα δεν πρέπει να υπάρχει καθόλου λεύκωμα. Πολλές φορές συνιστάται μια ειδική εξέταση –μικρολευκωματινουρία- που ελέγχεται η αποβολή λευκωματίνης στα ούρα ακόμα και σε πολύ μικρές όμως ποσότητες.
Είναι ένα πολύ πρώιμο στάδιο νεφρικής δυσλειτουργίας, που με κατάλληλη θεραπευτική αγωγή μπορεί να υποχωρήσει.
5. Μπορεί να δημιουργηθούν προβλήματα από τα πόδια;
Οι πιο σοβαρές επιπλοκές θεωρούνται αυτές που αφορούν στα πόδια των διαβητικών ασθενών. Όχι μόνο για το ενδεχόμενο ακρωτηριασμού, αλλά και για την αυξημένη οικονομική επιβάρυνση στο κοινωνικό σύνολο.
Οι επιστημονικές εταιρείες ορίζουν το διαβητικό πόδι ως μία βλάβη που εμφανίζεται κυρίως κάτω από την ποδοκνημική άρθρωση δηλαδή κάτω από το αστράγαλο. Στην εμφάνιση της οντότητας αυτής η νευροπάθεια, η ισχαιμία και η λοίμωξη έχουν κυρίαρχο λόγο με αποτέλεσμα την καταστροφή ιστών και ενίοτε τον ακρωτηριασμό.
Οι δύο κύριες βλάβες που εμφανίζονται στα πόδια λοιπόν είναι το διαβητικό έλκος και η γάγγραινα.
6. Πόσοι ασθενείς εμφανίζουν ανάλογα προβλήματα;
Στον ελληνικό χώρο διαπιστώθηκε ότι 4,8% των διαβητικών ασθενών εμφανίζει έλκος στα κάτω άκρα. Δηλαδή 40.000-50.000 ασθενείς είναι σε αυτή την δύσκολη κατάσταση.
Η θέση που εμφανίζονται τα έλκη έχει σημασία στη θεραπευτική αντιμετώπιση. Μεγάλες μελέτες έχουν δείξει ότι οι πιο συχνές θέσεις είναι οι δάκτυλοι και οι πελματιαίες επιφάνειες των ποδών, κυρίως στις κεφαλές των μεταταρσίων. Στο πέλμα λοιπόν είναι η πιο συνηθισμένη θέση για την εμφάνιση των ελκών.
Σχετικά με τη σοβαρή επιπλοκή των ακρωτηριασμών των κάτω άκρων έχει διαπιστωθεί ότι 70% των μη τραυματικών ακρωτηριασμών από οποιαδήποτε αιτία στον κόσμο συμβαίνουν στους διαβητικούς ασθενείς.
Υπολογίζεται ότι 1.000.000 άτομα με Διαβήτη κάθε χρόνο υφίστανται ακρωτηριασμό κάτω άκρου σε όλον τον κόσμο (Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας 1997).
Οι παράγοντες που προδιαθέτουν στην εμφάνιση διαβητικού έλκους είναι η περιφερική νευροπάθεια, η αγγειοπάθεια. Ωστόσο πρέπει να προστεθεί και το τραύμα, καθώς χωρίς την ύπαρξη τραύματος δεν μπορεί να εμφανιστεί εξέλκωση σε πόδι νευροπαθητικό ή αγγειακό.
7. Πόσο συχνή είναι η νευροπάθεια;
Ο επιπολασμός (συχνότητα) της περιφερικής νευροπάθειας στο διαβητικό πληθυσμό ποικίλλει (20-40%). Στην Ελλάδα το 33% των διαβητικών ασθενών εμφανίζει νευροπάθεια. Αποτέλεσμα είναι αδυναμία αίσθησης πόνου και άλλων ερεθισμάτων π.χ. θερμού-ψυχρού κλπ που οδηγεί σε μειωμένη (ή απουσία) αντίληψη των μικρών τραυματισμών με συνέπεια την καθυστέρηση αναζήτησης ιατρικής βοήθειας από τον πάσχοντα.
8. Σε τι ποσοστό προσβάλλονται τα αγγεία των ποδιών;
Η περιφερική αγγειακή νόσος εμφανίζεται σε ποσοστό 15-20% των διαβητικών ασθενών. Πρέπει όμως να σημειωθεί ότι οι ασθενείς με διαβητικό έλκος εμφανίζουν περιφερική αγγειοπάθεια σε ποσοστό 50%.
9. Υπάρχουν και άλλες καταστάσεις που πρέπει να προσέξουμε;
Άλλες νοσηρές καταστάσεις που επιδεινώνουν την εμφάνιση ελκών και εμποδίζουν την επούλωση θεωρούνται οι λοιμώξεις. Υπολογίζεται ότι 20-66% των ελκών εμφανίζουν σημεία λοίμωξης.
10. Πώς προλαμβάνεται η κατάσταση αυτή;
Το ευχάριστο είναι ότι η επιπλοκή αυτή μπορεί να προληφθεί. Απαραίτητη προϋπόθεση κι εδώ είναι η άριστη ρύθμιση του σακχάρου αίματος. Αμέσως μειώνονται ή εξαφανίζονται οι πιθανότητες για ανάλογα προβλήματα. Απαραίτητη θεωρείται και η εξέταση τουλάχιστον μία φορά κάθε χρόνο των ποδιών από το θεράποντα ιατρό.
Ειδικότερα τα άτομα με Διαβήτη οφείλουν να εφαρμόζουν τα εξής:
- Εξέταση των ποδιών και των πελμάτων κάθε βράδυ, πριν το πλύσιμο, για την ενδεχόμενη ύπαρξη μικροτραυματισμών.
- Καλό είναι να αποφεύγονται οι μικροτραυματισμοί στα πόδια. Φοράμε πάντα παπούτσια ή παντόφλες στο σπίτι, πέδιλα ειδικά στη θάλασσα και στην άμμο.
- Αποφεύγουμε να βάζουμε στα πόδια θερμοφόρες για να ζεσταθούν, μπορεί να δημιουργηθούν εγκαύματα και να μην τα καταλάβουμε.
- Προσοχή στο κόψιμο των νυχιών και σημειώστε ότι δεν αφαιρούμε τους κάλους μόνοι μας, ζητάμε την βοήθεια του ειδικού επιστήμονα.